Apakah maksud islah dan tajdid?
DR. ROSLAN: Menurut Ibn Manzur dalam bukunya Lisan al-Arab jilid 2, islah bermaksud menghilangkan kerosakan atau mendirikan semula sesuatu yang telah runtuh.
Islah dari segi istilah adalah usaha mengembalikan sesuatu keadaan kepada sesuatu keadaan yang betul, tepat dan sesuai.
Kalimah islah amat luas digunakan dalam al-Quran. Contohnya, perkataan islah, aslaha, aslahu, yuslihu, muslihin dan aslih.
Perkataan-perkataan ini terdapat dalam ayat yang secara langsung memberi kefahaman bahawa umumnya islah ini merujuk kepada sesuatu perkara yang berubah daripada keburukan kepada kebaikan.
Tajdid menurut Kamus Dewan bermaksud menghidupkan kembali ajaran Rasulullah SAW yang semakin ditinggalkan akibat amalan bidaah.
Daripada penjelasan maksudnya, tajdid bererti mengembalikan semula sesuatu kepada bentuk asalnya setelah ia rosak atau hilang bentuk keaslian tanpa mengurangkan apa-apa daripadanya atau menggantikannya dengan yang lain.
Daripada segi bahasa, tajdid mempunyai beberapa pengertian. Menurut Ibn Manzur, perkataan tajdid adalah kalimah Arab yang berasal daripada jaddada dan yujaddidu. Tajdid yang bermaksud sebagai sayyarahu jadidan iaitu menjadikannya baru atau bernafas baru.
Jika diperhalusi, kalimah jaddada bermaksud 'membaharukan sesuatu hingga ia menjadi baru'.
Apa pula maksud 'membaharukan sesuatu hingga ia menjadi baru'?
DR. ROSLAN: Untuk memahaminya, sesuatu yang diperbaharui itu mesti melalui tiga peringkat.
Pertama, sesuatu yang diperbaharui itu mestilah sedia wujud, hidup dan manusia yang hidup dengannya.
Kedua, ia rosak dan tercemar setelah berlalunya masa dan ketiga, sesuatu yang telah kotor itu diperbaharui iaitu dimurnikan semula.
Kalimah tajdid daripada segi bahasa merujuk kepada sesuatu melalui tiga tahap perkembangan iaitu tahap kemunculan, tahap kehancuran dan tahap pembinaan semula.
Melakukan tajdid dalam agama bukanlah bermaksud mencipta agama baru tetapi memperbaiki keadaan agama yang telah rosak setelah beberapa tempoh dari penurunan agama tersebut.
Kalau 'tajdid' itu membawa kepada berpecah-belah masyarakat, pada saya itu tidak boleh dinamakan islah dan tajdid.
Apakah pendekatan islah dan tajdid Muhammad Abdul Wahhab?
DR. ROSLAN: Muhammad Abdul Wahhab ialah pengasas kepada gerakan pembaharuan dan ideologi wahhabi di Hijaz. Beliau adalah tokoh yang mewarnai pendekatan reformis abad ke-18.
Dilahirkan di Uyaynah, Najd, Saudi pada tahun 1703 dan meninggal dunia pada tahun 1792 pada usia 89 tahun.
Abad ke 18 Masihi selalu dikaitkan dengan kemunculan gerakan pembaharuan dan reformis Islam. Ia berlaku di mana gerakan pembaharuan ini muncul di pelbagai tempat.
Bagi reformis abad ke 18, salah satu tanda penyelewengan masyarakat Islam adalah adaptasi praktis yang dicedok daripada agama lain. Contohnya berdoa kepada wali dan menganggap wali boleh memberi berkat dan melakukan keajaiban.
Di kalangan pengikutnya, cetusan pembaharuan Muhammad Abdul Wahhab juga dikenali sebagai gerakan al-Muwahhidun walaupun rata-rata masyarakat menamakannya sebagai gerakan wahhabi.
Beliau mengambil pendekatan pembaharuan untuk membanteras amalan-amalan yang menurutnya adalah khurafat dalam masyarakat di Najd . Antara amalan tersebut adalah pemujaan terhadap para wali, alim ulama, sahabat nabi serta kepada Nabi SAW.
Penduduk Najd dikatakan mengunjungi kubur yang dianggap keramat secara beramai-ramai, menghias kubur dengan pelbagai hiasan dan dibuat binaan dengan bumbung yang pelbagai bentuk.
Ini amat tidak disenangi oleh Muhammad Abdul Wahhab kerana ia tidak dilakukan pada zaman Rasulullah. Oleh itu, pendekatan beliau adalah dengan meratakan tanah perkuburan agar tiada lagi usaha pemujaan dilakukan dan memperlihatkan bahawa setiap kubur itu adalah sama, tiada istimewa antara satu dengan yang lain.
Beliau menyeru kepada tauhid dan pembaharuan pendekatan terhadap al-Quran dan hadis. Beliau menyeru kepada amalan ijtihad.
Beliau menjalin hubungan baik dengan pemimpin politik tempatan yang bersetuju melaksanakan ajarannya. Jihad dengan maksud berperang bukanlah tujuan utama pergerakan yang diasaskan beliau.
Namun, beliau mendapat tentangan ulama dan pemimpin lain yang melihat adanya ancaman terdapat mereka daripada ajaran yang dibawanya.
Gerakan wahhabi mempunyai dua tujuan utama iaitu membersihkan akidah umat Islam dan membasmi bidaah. Beliau banyak dipengaruhi oleh gerakan salafiah yang dipelopori oleh Ibn Taimiyyah dan Ibn al-Qayyim.
Gerakan beliau menyebabkan ramai golongan sufi berasa tidak senang. Mereka berasa terancam dengan seruan Muhammad Abdul Wahhab yang seolah-olah mahu membanteras amalan-amalan yang dipraktikkan.
Beliau melihat kegiatan dan amalan golongan sufi bukan sahaja mengandungi unsur-unsur bidaah tetapi turut mengandungi amalan yang tidak betul dan boleh membawa kepada syirik seperti tawassul dengan Tok Sheikh yang dianggap sebagai wali dan keramat.
Begitu juga beberapa amalan yang dikatakan bidaah dan ditentang oleh beliau seperti mengadakan perayaan Maulid Nabi, majlis khusus untuk wirid, zikir dan sebagainya.
Dalam masalah furu' (cabang) yang melibatkan hukum fikah, beliau mengamalkan mazhab Hanbali. Tauhid beliau menekankan kepada tiga serangkai iaitu tauhid rububiah, tauhid uluhiah dan asma' wal sifat.
Apa pula pengaruh ajaran wahhabi di Malaysia
DR. ROSLAN: Ajaran wahhabi ini mengambil pendekatan agak keras, semata-mata memberi penekanan kepada Allah dengan menolak sunah Rasulullah, tawassul, syafaat dan lain-lain (petikan pandangan Muhammad Uthman el-Muhammadi dalam Utusan Malaysia
Lalu ajaran ini menentang hal-hal melibatkan ibadat umum seperti bacaan talkin, membaca Yasin pada malam Jumaat, bacaan qunut dalam solat Subuh, bacaan bismillah secara jahar (kuat), selalu menggerakkan jari telunjuk ketika tahiyat dan meletakkan tangan di dada ketika solat.
Pengaruh ajaran ini lebih terkesan di Perlis dengan penerapan ideologi islah dalam undang-undang tubuh kerajaan Perlis iaitu dalam Perkara 17.
Ia menetapkan seorang raja yang akan dilantik hendaklah beragama Islam yang beraliran Ahli Sunnah wal Jamaah (ASWJ).
Demikian juga untuk melantik seorang pemangku Raja atau jemaah pemangku Raja haruslah yang beraliran ASWJ (Perkara 3:1).
Ini adalah langkah yang baik tetapi ia menjadi kontroversi apabila penghuraian maksud ASWJ itu oleh golongan islah hanya merujuk kepada al-Quran dan sunah tanpa berpegang kepada mazhab tertentu. Malah adakalanya tidak langsung berpegang kepada mana-mana mazhab.
Mereka lebih suka membebaskan diri daripada cengkaman fahaman mazhab dan ingin mengimplementasi galakan untuk melakukan ijtihad daripada bertaklid kepada mazhab. Ada
Barangkali dalam hal ini, elok kita merujuk kepada peringatan Allah sebagai jalan tengah mengharmonikan keadaan agar sesuai dengan amalan masyarakat Islam di Malaysia. Islah dan tadjid mestilah tidak ke arah perselisihan mahu pun perpecahan.
Ini bertepatan dengan firman Allah yang bermaksud: ...Jika kamu semua berselisih dalam sesuatu perkara maka kembalikanlah ia kepada Allah dan Rasul- jika kamu benar beriman
keada Allah dan hari akhirat...(an-Nisa': 59)
Dipetik dari utusanonline pada 04/04/2010
Tiada ulasan:
Catat Ulasan